Sezona je sjetve soje, a opština Srbac ima najveće površine pod ovom strateški važnom biljnom vrstom,oko 1.500 hektara.

Prinosi zrna i kvalitet zrna uglanom nisu zadovoljavajući rekao je za Radio Srbac dr Miloš Nožinić šef Zavoda za industrijsko bilje u Javnoj ustanovi Poljoprivredni institut RS u Banjoj Luci i dodao da je potrebna intenzivna saradnja oko prenosa znanja na relaciji Institut – opština Srbac,jer veće ili manje greške u tehnologiji proizvodnje i zaštite soje se prave prečesto.

Dr Nožinić kaže da proizvodnja sjemenske soje predstavlja glavnu djelatnost Zavoda za industrijsko bilje.

„Soja je strateška proteinska i uljana biljna vrsta u većem dijelu Evrope, sjevernoj i južnoj America, Aziji, a trebala bi postati i kod nas. Zavod je jedini proizvođač sjemenske soje u RS i BH, koji ima vlastite sorte soje. Zašto naglašavam pridjev vlastite? U uslovima sve ozbiljnijih klimatskih promjena možemo doći u situaciju da nemamo od kuda uvesti sjemensku soju ili druge sjemenske robe.Soja je osjetljiva na zemljišnu kiselost. Zato već dvije godine provodimo primjenjena istraživanja sa više domaćih materijala za kalcizaciju na domaćoj sorti soje Sana i jarom ječmu. Slikovito rečeno, nema te knjige iz koje bi mogli naučiti ono što smo naučili o kalcizaciji i njenim efektima putem navedenih poljskih istraživanja. Prenos znanja i iskustava stečenih putem ovih istraživanja sada ovisi od interesa lokalnih zajednica, nadležnih Ministarstava, poljoprivrednih udruženja, pa i medija.

Proizvođačima uglavnom nije poznata činjenica da soja slabo reaguje na primjenu mineralnih đubriva, posebno azotnih. Ova biljna vrsta putem bakterija azotofiksatora koristi atmosferski azot, te ga u procesu redukcije prevodi do biljnih proteina. To je fina fabrika, sofisticirana tehnologija proizvodnje i korišćenja azota kao đubriva (biljnog hranjiva) od strane samih biljaka. Zato istraživači širom svijeta rade na iznalaženju što efikasnijih bakterijskih inokulanata za soju. Nekoliko godina ispitujemo tz. novu generaciju inokulanata za soju, imamo jako dobre rezultate koje treba prenijeti u praksu.

Važna djelatnost Zavoda je proizvodnja konvencionalnih i oleinskih genotipova uljane repice. Na Zavodu je ovladano proizvodnjom hladno cijeđenih ulja iz repice za ljudsku ishranu. Ta ulja spadaju u tzv. funkcionalne namirnice sa posebnim efektom na zdravlje kardiovaskularnog sistema. Imamo veliko iskustvo u proizvodnji lana i lanenog ulja, sunokretovog ulja, ali priča o hladno cijeđenim uljima traži posebnu emisiju. Sada je sezona sjetve soje i to je trenutno u fokusu“, kaže dr Nožinić.

Na pitanje zašto je područje opštine Srbac tako važno za proizvodnju soje, kakva je struktura proizvođača i kakvi su prinosi i kvalitet zrna,dr Nožinić kaže:

„Područje opštine Srbac je prevažno za proizvodnju soje. Sama činjenica da je Srbac opština sa najvećom površinom pod sojom mnogo govori, radi se oko 1500 hektara.U opštini Srbac srećemo profesionalne proizvođače koji siju do 300 ha soje, ali i one sitne proizvođače koji proizvode soju i sojine prerađevine za svoje potrebe.Prinosi zrna i kvalitet zrna uglanom nisu zadovoljavajući,pa je potrena intenzivna saradnja oko prenosa znanja na relaciji Institut – opština Srbac“, kaže dr Nožinić.

Dr Nožinić kaže da su optimalni rokovi za kasne sorte soje prošli, tako da do početka juna prednost imaju rane sorte. Ove godine Institut nudi sjeme vrlo rane sorte soje sorte Sana. Ova sorta spada među najranije sorte iz 00 grupe zrenja.

„Agrotehnika za rane sorte razlikuje se od agrotehnike za kasne sorte. Rane sorte bolje podnose gušći sklop. Iako je sjetva moguća na različitim međurednim razmacima, najbolji rezultati sa sortom Sana postižu se na manjem međurednom razmaku (15 – 50 cm) uz 60 do 80 biljaka po m2.

Sorta Sana pogodna je i za postrnu sjetvu. Ove godine očekuje se najranija žetva ječma, tako da bi postrna sjetva soje mogla početi već u prvoj polovini juna. To je jako značajno jer je jun mjesec sa najvećom količinom padavina u toku godine“rekao je dr Nožinić.

„Ovogodišnje sjeme sorte Sana odlikuje visoka klijavost (88-90%, ovisno od partije), te nizak sadržaj vlage u zrnu. Preporučena sjetvena norma u optimalnom roku sjetve u ovoj sezoni kreće se od 80 do 100 kg po hektaru.

Vodili smo računa o brojnim proizvođačima koji gaje soju na kiselim zemljištima, gdje su fosfor i važni mikroelementi nepristupačni mladoj biljci. Zato su na sjeme nanesena dva važna biostimulatora ugledne kompanije Cosmocel; Rootex i Bioplex. Makroelement fosfor igra izuzetno važnu ulogu u početnim fazama razvoja sjemena (posebno korijena). Preparat Rootex predstavlja jedan od najkoncentrovanijih izvora ovog elementa za biljku. Navedeni biostimulatori pospješuju početni porast soje i kompeticijski potencijal prema korovima.

Ova sorta jedinstvena je po bijeloj boji cvijeta, koji olakšava održavanje sortne čistoće. Spada u rijetke sorte sa bijelim hilumom, tako da se može koristiti u prerađivačkoj industriji za proizvode za ljudsku ishranu (sojino mlijeko, toffu sir i sl.).

Sorta Sana odlično podnosi sjetvu u gustom sklopu kada efikasno guši korove. Zato se preporučuje u organskim plodoredim sistemima. Nekoliko organskih farmi sije banjalučke rane sorte soje, te efikasno suzbija korove u gustom sklopu.

Primjenjena istraživanja u vezi sa kalcizacijom i novom generacijom inokulanata vršena su upravo na sorti Sana, tako da smo prilično precizno utvrdili optimalne doze i materijale za kalcizaciju, kao i efekte nove generacije inokulanata na prinos i kvalitet zrna navedene sorte. Dakle proizvođaču nudimo čitav paket usluga i informacija za određenu sortu. Tu smo u određenoj prednosti prema drugim proizvođačima sjemenske soje“rekao je dr Nožinić.

On kaže da promet njihove sorte obavlja firma Agrimatko, kontakt osoba je dipl. inž. Aleksandar iz Srpca.Broj telefona je 065 961 782.

Javna ustanova Poljoprivredni institut Republike Srpske Banja Luka, kontakt dr Miloš Nožinić 066 803 697

Sa dr Milošem Nožinićem opširnije ćemo o proizvodnji soje i prednostima sjetve domaćih sorti ove ratarske kulture govoriti u programu našeg radija u subotu 18.maja od 10 časova.