Maršom “Stazom egzodusa” u utorak, 10. septembra je obilježeno 29 godina od masovnog stradanja Srba sa Vozuće, doline rijeke Krivaje i južnog Ozrena.

Učešće u maršu uzelo je i 90 Srpčana među kojima je najviše bilo učesnika Odbrambeno-otadžbinskog rata i članova porodica poginulih boraca, zatim nekoliko članova planinarskih društava, učenika osnovnih i srednjih škola iz Srpca, kao i drugih Srpčana koji su željeli da ovim činom odaju počast stradalim srbačkim junacima.

Marš je počeo u 8.30 časova u Tumarama na Ozrenu poslije liturgije u Crkvi Svete Trojice, a završio u naselju Stog kod Vozuće, u opštini Zavidovići, nakon više od šest časova pješačenja i pređenih 22 kilometra.

Riječ o “kamionskom putu” koji ide pravcem Brijesnica Gornja, Kvrga, Malčići, Borovci, Lozna, Stog, kojim su se Srbi iz Vozuće i doline Krivaje povlačili pred pripadnicima takozvane Armije BiH i plaćenika iz islamskih zemalja.

Tada je ​spaljeno 30 srpskih sela, protjerano 1.920 srpskih porodica sa 7.680 članova, ubijeno 459 boraca Vojske Republike Srpske i civila, dok se za 129 još traga.

Među njima je 29 boraca Prve srbačke lake brigade, od čega je 24 poginulo a preko 30 ranjeno 10. septembra 1995. godine.

Učesnik današnjeg marša bila je i Mirjana Milašinović iz Srpca čiji otac Marko je stradao na ovaj datum prije tačno 29 godina. Ona je tada bila beba od samo mjesec dana.

“Evociramo ponos koji izaziva Vozuća, ali svakako i tugu. Smatram da nakon svega što se ovdje desilo, možemo da budemo srećni jer smo dali sve što imamo da sačuvamo naš narod”, rekla je Mirjana.

Pred spomen-kapelom u izgradnji u porti Crkve Svetog Đorđa u Stogu, parastos je služio mitropolit dabrobosanski Hrizostom,

Predsjednik Zavičajnog udruženja “Zavidovićani”, Zoran Blagojević, rekao je da se upravo ovdje nalazi masovna grobnica u kojoj je 21 tijelo od kojih je 17 obezglavljeno.

“Ne samo to, nedaleko odavde preko brda su 64 pripadnika Vojske Republike Srpske živa zarobljena i odvedena za koje ne znamo gdje su”, rekao je Blagojević.

Vijence ispred spomen-kapele, između ostalih, položile su delegacije Opštine Srbac i Boračke organizacije opštine Srbac, kao i delegacije učesnika marša i potomaka poginulih boraca srbačke brigade. Položeno je cvijeće i na spomen obilježje u čast poginulih Srpčana koje se nalazi u crkvi Svetog Georgija, od strane načelnika opštine Mlađana Dragosavljevića i načelnika štaba Prve srbačke lake pješadijske brigade, potpukovnika Viće Kovačevića.

Priređen je zajednički ručak za sve učesnike a održan je i prigodni program na kojem su uručene brojne zahvalnice koje su, između ostalog, za dugogodišnje aktivno učešće u manifestaciji, dobili Srpčani Goran Plotan, Dragutin Stanojević, Vićo Kovačević, Željko Radić, Slobodan Đaković, Milan Pavlović i Dušan Lepir.

Dušan Lepir (81), koji je i ove godine bio najstariji učesnik marša bez većih poteškoća je uspio preći cijelu stazu.

“Osmu godinu zaredom dolazim na ovaj događaj. Ponosan sam jer nisam primijetio razliku u fizičkoj kondiciji u odnosu na prethodne godine a i ovaj put sam uočio neke omladince koji su bili iscrpljeni i poručujem im da se trebaju malo pripremiti. Ako bude sreće i zdravlja dolazim i naredne godine i dolaziću dokle mogu”, rekao je Lepir.

Sjećanju na ovaj tragični događaj, ispred Opštine Srbac, pored načelnika opštine Mlađana Dragosavljevića, prisustvovali su načelnik Odjeljenja za opštu upravu Duško Mitrić i načelnik odjeljenja za inspekcijske poslove Nenad Bilanović, a ispred Boračke organizacije Srbac, počast stradalima su odali predsjednik Goran Plotan, predsjednik Odbora ratnih vojnih invalida BO Srbac Goran Trivunić i članovi Predsjedništva skupštine Boračke organizacije Srbac Veljko Stanišljević i Draško Momić.

Predsjednik Opštinske organizacije porodica zarobljenih i poginulih boraca i nestalih civila Srbac Dragutin Stanojević i predsjednik Predsjedništva Boračke organizacije Srbac, Dragan Aleksić, jedni su od onih koji su najviše doprinijeli da odziv Srpčana bude na zavidnom nivou i da sve protekne u najboljem redu.

Aleksić je rekao da se srbačka brigada časno i pošteno borila na vozućkom ratištu gdje je provela 16 mjeseci, vršeći uglavnom odbrambene zadatke.

“Mi nismo napadali i ugnjetavali neprijatelja već branili srpski narod i odolijevali napadima raznih bjelosvjetskih boraca i mudžahedina koji i danas siju smrt po cijelom svijetu. Tog 10. septembra 1995. godine nismo se mogli oduprijeti silama kao što su dva korpusa, zenički i tuzlanski i odnos snaga bio je 12 naprema jedan u njihovu korist, što je dovelo do velikih gubitaka i stradanja 24 naša ratna druga iz Srpca u jednom danu. To su bili dobri borci, drugovi i komšije koji su poginuli na koti Paljenik i u njihovu čast danas smo položili cvijeće i zapalili svijeće u Stogu, koji se nalazi odmah ispod naše nekadašnje linije”, rekao je Aleksić.

On je izrazio zadovoljstvo što je među učesnicima marša bilo dosta učenika osnovnih i srednjih škola, a to nagovještava da će tradicija obilježavanja biti nastavljena u budućnosti.

Svim Srpčanima koji su pješačili stazom egzodusa bio je obezbijeđen besplatan prevoz, majice sa obilježjem marša, hrana i piće.

Jedan od onih koji su učestvovali u maršu je i Goran Grabovac, koji je član Planinarskog društva “Motajica” iz Srpca i nedavno je učestvovao u hodočašću do manastira Ostrog, te pohodu na najviši vrh Turske, planinu Ararat.

Grabovac kaže da po četvrti put učestvuje u maršu i ističe da su razlozi prije svega emotivne prirode i da nemaju takmičarski karakter, kao neke druge manifestacije u kojima učestvuje u sklopu kalendara Planinarskog saveza Republike Srpske.

“Glavna motivacija za mene je sjećanje na sve stradale i prognane sa ovog područja kojih je bilo mnogo u Odbrambeno-otadžbinskom ratu. Našim borcima je za vrijeme rata ovdje bilo najteže i sve ovo što radimo je pomen i sjećanje da se takve žrtve nikada ne ponove”, rekao je Grabovac.

Ističe da mu je drago što je uprkos vremenskim uslovima koji nisu bili pogodni i vlažnom terenu, odziv učesnika bio dobar.

“Teren je bio klizav sa dosta blata koje je otežavalo kretanje, najviše zbog kiše koja je ranije padala i uticaja oborinskih voda, pa je vodostaj rječica i drugih vodotoka bio relativno visok i teško se preko njih prelazilo. Ranijih godina toga nije bilo ali smo zato imali visoke temperature preko 30 stepeni koje su takođe otežavale kretanje. Ipak, organizatori su diktirali dobar tempo koji je bio prilagođen prosječnom korisniku, kako onima koji se aktivno bave planinarenjem tako i drugima koji su uspješno prešli ovu stazu dužine 22 kilometra”, istakao je Grabovac.

Pored učesnika marša, u Vozuću je putovao još jedan autobus Srpčana u kojem su bili članovi porodica poginulih i nestalih boraca i preživjeli učesnici Odbrambeno-otadžbinskog rata koji su dočekali učesnike.

Organizaciju odlaska Srpčana na Vozuću preuzeo je Odbor za njegovanje tradicije oslobodilačkih ratova koji se, u saradnji sa Opštinskom upravom pobrinuo i oko organizacije Dana sjećanja na stradanje Srpčana na vozućkom ratištu koji se obilježavaju od 8. do 11. septembra.