Kristalna materija se nalazi svuda u prirodi i tokom istorije ljude je fascinirala njena ljepota i tajnovitost, što je opredjelilo i Predraga Dabića (32), jednog od najmlađih doktora nauka iz Srpca, da se počne baviti kristalografijom, kao multidisciplinarnom naukom koja ima mnogo primjena i prožima naš svakodnevni život.

Dabić je doktorirao u martu ove godine na Rudarsko-geološkom fakultetu Univerziteta u Beogradu, gde je završio osnovne i master studije i trenutno je u postupku izbora u zvanje naučni saradnik u ovoj obrazovnoj i naučnoj ustanovi.

Iako je mali broj onih koji su čuli za nju, kristalografija je prisutna u fizici, hemiji i medicini, važna je u proizvodnji hrane, rudarstvu, automobilskoj i elektromehaničkoj industriji, što je zainteresovalo mladog Srpčanina da se posveti ovoj naučnoj oblasti.

“Još tokom srednje škole, gledajući naučno-popularne emisije na temu planete Zemlje, poželio sam da studiram geologiju i bavim se naukom, što mi se i ostvarilo. Naravno, kad sam upisao studije nisam znao da ću se usmjeriti baš na kristalografiju, za koju sam prvi put tada čuo, i mineralogiju, ali je to vremenom postao moj životni poziv”, rekao je Dabić.

Još u drevna vremena ljudi su se bavili kristalizacijom šećera i soli, a kakao maslac, od koga se pravi čokolada, kristališe u nekoliko različitih oblika. Kristalna materija je vidljiva u snježnim pahuljicama, ledu i soli a tekući kristali nalaze se u ekranima televizora, računara i mobilnih telefona.

U današnjem vremenu, zahvaljujući rendgenskoj kristalografiji, naučnici mogu proučavati prostorni raspored atoma i hemijske veze između susjednih atoma i vidjeti razlike između grafita i dijamanta. Na kristalografiji se zasnivaju znanja o geološkim razdobljima i stijenama a nemjerljiv je njen značaj i u proizvodnji lijekova.

“U Srbiji se izučava na više fakulteta, instituta i laboratorija, a prva kristalografska ispitivanja su otpočela na mom fakultetu gdje sam zaposlen od 2014. godine, kada sam upisao doktorske studije. Trenutno radim na jednom projektu Ministarstva prosvjete, nauke i tehnološkog razvoja Srbije gdje pratim naučna istraživanja, prikupljam i obrađujem eksperimentalne podatke i organizujem naučne rezultate do kojih dolazim sa kolegama iz svoje i iz drugih institucija”, rekao je Dabić.

Prema podacima Međunarodne unije za kristalografiju, za mnoga otkrića koja su doprinijela razumijevanju svijeta oko nas, a koja su direktno ili indirektno povezana sa kristalografijom i korišćenjem njenih metoda i tehnika, čak 33 naučnika dobila su Nobelovu nagradu, od čega petoro njih u zadnjih desetak godina.

Dabić kaže da o njenom značaju govori i činjenica da su Ujedinjenje nacije proglasile 2014. godinu za Međunarodnu godinu kristalografije.

“Ona je u središtu razvoja niza naučnih polja i područja i analiza kristalne materije je gotovo nezamisliva bez kristalografije. Značajnu ulogu je imala i u posljednjoj pandemiji korona virusa u određivanju strukture samog virusa”, ističe on.

Objavio je do sada osam naučnih radova u časopisima od međunarodnog značaja, a većina njih je bila vezana za temu njegove doktorske disertacije pod nazivom „Sinteza i strukturna karakterizacija novih cezijumskih i kalijumskih silikata sa elementima retkih zemalja” u kojoj je usmeren na dobijanje novih jedinjenja sintetičkim putem i na određivanje kristalnih struktura tih jedinjenja.

“U kristalografiju se najviše investira kroz nauku i naučne projekte, a pošto nauka nije na listi prioriteta zemalja u našem regionu, onda je njen razvoj i značaj ograničen. Trenutni planovi vezani su mi prvenstveno za Srbiju i Rudarsko-geološki fakultet, međutim, problemi finansiranja nauke i naučnih projekata u Srbiji, kao i ugovori na određeno vrijeme, do godinu dana, ograničavaju dugoročnije planove. Ipak, neki pomaci postoje i nadam se da ću nastaviti da se i dalje bavim ovom naučnom oblašću u Srbiji”, rekao je Dabić.

Predrag je dobio nagradu Rudarsko-geološkog fakulteta za najboljeg studenta na master studijama za školsku 2013/2014. godinu sa prosjekom ocjena 10. Tokom svog usavršavanja boravio je u Austriji, NJemačkoj i Švajcarskoj, gdje je sa tamošnjim stručnjacima razmjenjivao iskustva i sticao nova korisna saznanja.

Član je Srpskog kristalografskog i Srpskog geološkog društva.