Maršom “Stazom egzodusa” danas je obilježeno 27 godina od masovnog stradanja Srba sa Vozuće, doline rijeke Кrivaje i južnog Ozrena.
Učešće u maršu uzelo je i 90 Srpčana među kojima je najviše bilo učesnika Odbrambeno-otadžbinskog rata i članova porodica poginulih boraca, zatim nekoliko članova Planinarskog društva „Videta“, dvadesetak učenika osnovnih i srednjih škola iz Srpca, kao i drugih Srpčana koji su željeli da ovim činom odaju počast stradalim srbačkim junacima.
Marš je počeo u 8 časova u Tumarama na Ozrenu poslije liturgije u Crkvi Svete Trojice, a završio u naselju Stog kod Vozuće, u opštini Zavidovići, nakon sedam časova pješačenja i pređenih 22 kilometra.
Riječ o “kamionskom putu” koji ide pravcem Brijesnica Gornja, Кvrga, Malčići, Borovci, Lozna, Stog, kojim su se Srbi iz Vozuće i doline Кrivaje povlačili pred pripadnicima takozvane Armije BiH i plaćenika iz islamskih zemalja koji su protjerali kompletno srpsko stanovništvo sa ovih prostora.
Tada je spaljeno 30 srpskih sela, protjerano 1.920 srpskih porodica sa 7.680 članova, ubijeno 459 boraca Vojske Republike Srpske i civila, dok se za 129 još traga.
Među njima je 29 boraca Prve srbačke lake brigade, od čega je 24 poginulo a preko 30 ranjeno 10. septembra 1995. godine.
U Crkvi Svetog Georgija u Stogu održana je sveta liturgija a nakon toga je kod spomen-krsta, na mjestu gdje je pronađena masovna grobnica, služen parastos, zapaljene svijeće i položeni vijenci u čast poginulih i nestalih pripadnika jedinica Vojske Republike Srpske koji su učestvovali u odbrani srpskog naroda na ovom području.
Vijence je položila i delegacija Opštine Srbac i Boračke organizacije opštine Srbac, delegacija učesnika marša kao i delegacija sinova i kćerki poginulih boraca sa područja srbačke opštine. Položeno je cvijeće i na spomen obilježje u čast poginulih Srpčana koje se nalazi u crkvi Svetog Georgija.
Priređen je zajednički ručak za sve učesnike a održan je i prigodni program na kojem su uručene brojne zahvalnice koje su, između ostalog, za redovno učešće u maršu, dobili Srpčani Milorad Lukić, borac Drugog bataljona Prve srbačke lake pješadijske brigade i Branko Arivuk, sin poginulog borca.
Sjećanju na ovaj tragični događaj, ispred Opštine Srbac, prisustvovao je načelnik opštine Srbac Mlađan Dragosavljević, kojem je takođe uručena zahvalnica, i načelnik Odjeljenja za opštu upravu Duško Mitrić, a ispred Boračke organizacije Srbac, počast stradalima su odali Dragan Aleksić, predsjednik Predsjedništva Boračke organizacije opštine Srbac, Branko Grahovac, predsjednik Odbora poginulih i zarobljenih boraca BO Srbac, Goran Trivunić, predsjednik Odbora ratnih vojnih invalida BO Srbac, potpukovnik Vićo Кovačević, načelnik štaba Prve srbačke lake pješadijske brigade i Zoran Drinić, član Predsjedništva skupštine Boračke organizacije Srbac i Ranko Novaković, član Boračke organizacije Srbac.
Predsjednik Predsjedništva, Dragan Aleksić je sa Novakovićem bio i učesnik marša i jedan je od onih koji su najviše doprinijeli da odziv Srpčana bude na zavidnom nivou i da sve protekne u najboljem redu.
Zahvalnicu je dobio i Republički centar za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica, na čelu sa našim sugrađaninom Miloradom Кojićem.
Najstariji učesnik marša “Stazom egzodusa” i ove godine ponovo je bio Dušan Lepir iz Srpca koji je napunio 79 godina i koji je bez većih poteškoća uspio preći cijelu stazu, a za ovaj podvig takođe je dobio zahvalnicu organizatora.
Svim Srpčanima koji su pješačili stazom egzodusa bio je obezbijeđen besplatan prevoz, majice sa obilježjem marša, hrana i piće.
Pored učesnika marša, u Vozuću je putovao još jedan autobus Srpčana u kojem su bili članovi porodica poginulih i nestalih boraca i preživjeli učesnici Odbrambeno-otadžbinskog rata koji su dočekali učesnike.
Današnjem događaju prisustvovao je i nekadašnji načelnik ratnog saniteta, doktor Milan Pavlović iz Srpca.
“Današnji dan posebno je tužan za mene i cijelu srbačku opštinu jer su na Paljeniku za 20 minuta stradale desetine ljudi. Srbačka brigada izgubila je 130 boraca, dok ih je ranjeno 530, ukupno je 14 nestalih, te 11 ostataka koji nisu identifikovani”, rekao je Milan Pavlović koji je nedavno napisao knjigu “Ratne priče”, objavljenu ovih dana u izdanju Republičkog centra za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica.
U ofanzivi koja se dogodila 10. septembra 1995. godine je učestvovalo 23.000 muslimanskih vojnika Drugog i Trećeg korpusa, uključujući odred od oko 600 pripadnika jedinice “El mudžahededin”, potpomognuti NATO snagama za brze intervencije.
Predsjednik Zavičajnog udruženja Zavidovićana i vođa marša Zoran Blagojević rekao je da će se zauvijek prisjećati poginulih i nestalih saboraca kroz ovakve i slične događaje.
“Ovaj datum nećemo nikad zaboraviti i pozivamo da se procesuiraju svi koji su počinili stravične zločine, jer nedaleko ovdje u porti crkve je masovna grobnica sa 21 tijelom od kojih je 17 obezglavljenih”, naveo je Zoran Blagojević, koji je bio ratni starješina Četvrte ozrenske brigade.
Srpski član Predsjedništva BiH Milorad Dodik izjavio je da je Vozuća mjesto velikog stradanja, patnje i tuge srpskog naroda u Odbrambeno-otadžbinskom ratu.
“Naše stanovništvo na tom prostoru je stradalo od mudžahedinskih jedinica posvećenih Alahu, koje su dovedene sa strane. Oni su bezočno sjekli glave i ubijali svakog koga su stigli. Srpska istorija je puna stradanja i zato onima koji su stradali treba da odamo počast. Preživjelim Srbima sa tog prostora bez obzira gdje se nalaze, treba da budemo sapatnici u njihovom sjećanju na rodni kraj i na bol koji nesumnjivo u sebi nose”, rekao je Dodik.
Opštinska uprava Srbac, u saradnji sa Boračkom organizacijom iz Srpca, prošle godine je pomogla izgradnju nadstrešnice u blizini crkve Svetog Georgija u Stogu gdje se učesnici marša mogu odmoriti i okrijepiti nakon napornog puta.
Organizaciju odlaska Srpčana na Vozuću preuzeo je Odbor za njegovanje tradicije oslobodilačkih ratova koji se, u saradnji sa Opštinskom upravom pobrinuo i oko organizacije Dana sjećanja na stradanje Srpčana na vozućkom ratištu u sklopu koga je u petak organizovano polaganje cvijeća na spomen kosturnici na gradskom groblju u Srpcu, centralnom spomen obilježju i spomen sobi a sutra od 12 časova je planirano otkrivanje spomen obilježja poginulim borcima Vojske Republike Srpske iz Кobaša.